طرحواره و ازدواج

طرحواره و ازدواج
انتخاب همسر موضوعی پیچیده و تصمیمی تأثیرگذار بر زندگی آینده فرد است. اگر افراد با ناآگاهی، بدون داشتن معیارهای مناسب و درک درست از زندگی آینده و برحسب اتفاق دست به انتخاب همسر بزنند و از قبل برنامه‌ریزی، ارزیابی صحیح و دوراندیشی نسبت به ازدواج وجود نداشته باشد، ممکن است در زندگی زناشویی و در روابط عاطفی مشکلات و تعارض‌هایی داشته باشند.
برخی ملاک خود را در ازدواج مبتنی بر عشق و برخی تأمین نیازهای مادی، جسمی، عاطفی و هیجانی و برخی ترکیب همه‌ی این‌ها می‌دانند. آن‌چه که در این میان حایز اهمیت بسیار زیاد است، توجه به عواملی از جمله طرحواره‌های‌ناسازگار اولیه و راهبردهای مقابله‌ای افراد است که بر شیوه تفکر، احساس و رفتار افراد در روابط صمیمانه و جنبه‌های مختلف زندگی از جمله تصمیم‌گیری در ازدواج تأثیرگذار هستند.

انتخاب شریک زندگی ناسازگار یکی از معمول‌ترین سازو کارهایی است که از طریق آن طرحواره‌ها تداوم می‌یابند (یانگ و همکاران، 2007؛ ترجمه حمیدپور و همکاران، 1391). نگرش‌های افراد در مورد فرآیند انتخاب همسر به هنگام ازدواج یکی از عوامل بسیار مهمی است که می‌تواند ازدواج را با موفقیت یا شکست مواجه نماید.
آگاه بودن افراد درباره نگرش‌ها و باورهای خوشان نسبت به ازدواج و انتخاب همسر در پیش گرفتن منطقی واقع‌بینانه، می‌تواند در داشتن ازدواج رضایت‌بخش نقش بسزایی داشته باشد. مثلاً افرادی که طرحواره نقص و شرم دارند، معمولاً از روابط صمیمانه اجتناب می‌کنند و در رابطه با دیگران معمولاً اجازه می‌دهند تا طرف مقابل آن‌ها را مورد انتقاد و تحقیر مستمر قرار دهد. این افراد معمولاً با کسانی ازدواج می‌کنند که از نظر عاطفی و جسمانی از آن‌ها سوء‌استفاده می‌کنند.
یکی از طرحواره‌های كه مي‌تواند نگرش و تصوير غيرواقعي و ایده آل گرایانه‌ی انتخاب همسر را در فرد شكل دهد، طرحواره پذيرش‌جويي- جلب توجه است كه در حوزه آزادي در بيان هيجان‌ها و نيازها قرار دارد.
به نظر می رسد اين طرحواره باعث حساسيت تشديديافته نسبت به هر موضوعی می شود. و این افراد زودرنج تر از دیگران هستند. اين افراد به ظاهر افرادي دوست داشتني و جذاب به نظر می رسند و ممكن است بگويند كه عاشق يك نفر شدن دليل كافي براي ازدواج با او خواهد بود.
فعال شدن طرحواره معیارهای سرسختانه/ عیب‌جویی افراطی یکی از مهم‌ترین طرحواره‌ها در زمینه ازدواج است که فردی که دارای این طرحواره باشد، از تصمیم‌گیری در مورد ازدواج امتناع می‌ورزد. و یا می خواهد یک فرد همه چیز تمام را انتخاب کند.
افرادی که نگرش متضادجویی دارند بر این باور هستند که باید با فردی ازدواج کنند که ویژگی‌های مخالف با او را داشته باشند. به گونه‌ای که برخی افراد با ویژگی‌های شخصیتی خاص حداقل در اوایط رابطه به‌طور ناخودآگاه یا خودآگاه جذب افراد با ویژگی‌های شخصیتی مخالف یا مکمل خود می‌شوند یانگ (1994)
در خصوص افرادی که طرحواره رهاشدگی دارند، می‌گوید این افراد از برقراری روابط صمیمانه اجتناب می‌کنند به این دلیل که می‌ترسند که فرد مورد نظر را از دست بدهند. آن‌ها ممکن است همسری را انتخاب کنند که نمی‌تواند متعهد باشد و رابطه پایداری برقرار کند تا در نتیجه آن طرحواره آن‌ها نیز تأیید شود (یانگ و همکاران، 2007؛ ترجمه حمیدپور و همکاران، 1391).
افرادی که طرحواره محرومیت هیجانی دارند معمولاً از روابط صمیمانه اجتناب می‌کنند و در صورتی‌که با فردی وارد رابطه شوند در مورد نیازها و احساسات خود چیزی به طرف مقابل نمی‌گویند و به هنگام برطرف نشدن آن‌ها احساس ناامیدی می‌کنند، به گونه‌ای رفتار نمی‌کنند تا همسرشان آن‌ها را مورد راهنمایی قرار دهد، احساس محرومیت می‌کنند اما چیزی نمی‌گویند در حالی‌که احساس ناخوشنودی دارند، طلبکار و عصبانی می‌شوند ولی افرادی غیرقابل دسترس هستند و از دیگران فاصله می‌گیرند. آن‌ها ممکن است فردی را به عنوان همسر آینده‌ی خود انتخاب کنند که او نیز محرومیت هیجانی دارد (یانگ و همکاران، 2007؛ ترجمه حمیدپور و همکاران، 1391).
دکتر سمانه مختاری